اضطراب آزمون تیزهوشان، چیزی است که خیلی از دانش آموزان، حتی در سنین پایین تجربه میکنند. وقتی به زمان امتحان نزدیک میشویم، ممکن است دل درد بگیریم، خوابمان نبرد یا حتی فراموش کنیم که چه چیزی خواندهایم، در این مقاله به شما میگوییم که چگونه میتوانید به دانش آموز کمک کنید تا آرامتر باشد و با خیال راحت در امتحان حضور پیدا کند.
اضطراب آزمون تیزهوشان چیست؟
اضطراب آزمون تیزهوشان به احساس نگرانی، فشار و اضطراب گفته میشود که هنگام مواجه با امتحان یا ارزیابی در دانشآموز ایجاد میشود. این احساس میتواند باعث شود فکر کنیم نمیتوانیم بهخوبی از عهده درس یا امتحان برآییم.
استرس امتحان امری طبیعی است و هر دانشآموزی آن را تجربه میکند. اما با رعایت نکاتی مانند برنامهریزی درست، خواب کافی، تنفس آرام و تمرکز بر موفقیتهای گذشته میتوان این استرس را کنترل کرد و با اعتمادبهنفس بیشتر به جلسه امتحان رفت.

چند راهکار برای مقابله با استرس امتحان:
- آمادگی: یکی از بهترین راهها برای کاهش استرس امتحان، آمادگی کامل برای آن است. این به معنای مطالعه منظم، مرور مطالب درسی و انجام تمرینات درسی است.
- برنامهریزی: برنامهریزی یک برنامه مطالعه واقعبینانه برای روزها و هفتههای قبل از امتحان میتواند به دانشآموزان کمک کند تا احساس کنترل بیشتری داشته باشند و از غرق شدن در اضطراب جلوگیری کنند.
- خواب کافی: خواب کافی در شب قبل از امتحان بسیار مهم است. کمبود خواب میتواند تمرکز و حافظه را مختل کند و اضطراب را افزایش دهد.
- تغذیه سالم: خوردن غذاهای سالم و مفید در روزهای قبل از امتحان میتواند به حفظ سطح انرژی و عملکرد ذهنی دانشآموزان کمک کند.
- ورزش: ورزش منظم میتواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند. دانشآموزان باید سعی کنند در روزهای قبل از امتحان زمانی را برای ورزش کردن اختصاص دهند.
برای اینکه استرس امتحان کم بشه چی بخوریم؟
اضطراب آزمون تیزهوشانمیتواند تمرکز دانشآموز را تحت تاثیر قرار دهد. اما تغذیه مناسب میتواند نقش مهمی در کاهش این اضطراب داشته باشد در این مطلب به بررسی خوراکیهایی که به کاهش استرس کمک میکند و خوراکیهایی که بهتر است هنگام امتحان مصرف نشود میپردازیم:
-
میوههای تازه و مرکبات: مانند پرتقال، کیوی و توتفرنگی که سرشار از ویتامین C هستند و اضطراب را کاهش میدهند.
-
آجیل و دانهها: مانند گردو، بادام و تخم کتان که اسیدهای چرب امگا-۳ دارند و عملکرد مغز را بهبود میبخشند.
-
شکلات تلخ: مقدار کم آن باعث ترشح هورمونهای شادیآور و کاهش استرس میشود.
-
ماست و لبنیات کمچرب: به دلیل داشتن پروبیوتیک و ویتامین B باعث آرامش سیستم عصبی میشود.
-
چای سبز: حاوی آنتیاکسیدان و کافئین ملایم است و تمرکز ذهن را افزایش میدهد.
-
آب کافی: کمآبی بدن باعث کاهش تمرکز و افزایش استرس میشود، پس نوشیدن آب کافی بسیار مهم است.
این خوراکیها میتوانند جلوی استرس بیش از حد افراد را بگیرد؛ اما تغذیه دیگری همچون: نوشیدنیهای کافئیندار زیاد، غذاهای پرچرب و سنگین، شیرینیهای پرقند و غذاهای شور باعث میشود یادگیری افراد کند شده و باعث استرس شود پس هرچی تغذیه سالمتر باشد در یادگیری تاثیر مثبتی میگذارد.
۱۰ راه علمی کنترل اضطراب آزمون تیزهوشان در دانشآموز:
استرس شب امتحان یکی از مشکلات رایج میان دانشآموزان است که میتواند عملکرد تحصیلی آنها را تحت تاثیر قرار دهد. اگر چه کمی استرس طبیعی است اما استرس زیاد باعث کاهش تمرکز، حافظه ضعیف و خستگی ذهنی میشود. خوشبختانه با روشهای علمی و اثبات شده میتوان این استرس را گرفت و با آرامش بیشتری در جلسه امتحان حاظر شد.
- برنامه ریزی و زمانبندی مطالعه: یکی از دلایل اضطراب آزمون تیزهوشان نداشتن آمادگی کافی است، با برنامه ریزی دقیق و تقسیمبندی زمان مطالعه به بخشهای کوچکتر میتوانید حجم مطالب برا بهتر مدیریت کنید. تحقیقات نشان میدهد که داشتن برنامهریزی منظم باعث افزایش احساس کنترل و کاهش اضطراب میشود.
- تمرین تکنیک نفس عمیق: تنفس عمیق یکی از سادهترین و موثرترین روشها برای کاهش استرس است. این روش باعث تحریک سیستم عصبی شده و ضربان قلب یا همچنین فشارخون را کاهش میدهد. قبل و حتی حین امتحان چند نفس عمیق بکشید تا آرامش پیدا کنید.
- ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم موجب ترشح اندورفینها میشود که به عنوان هورمونهای شادیبخش شناخته شدهاند و همین امر موجب شده تا باعث کاهش هورمونهای استرس زا شود.
- خواب کافی و منظم: کمبود خواب باعث افزایش هورمون استرس و کاهش توانایی تمرکز میشود. مطالعات نشان میدهد، دانشآموزانی که شب قبل از امتحان خواب کافی داشتهاند عملکرد بهتری دارند. خواب منظم و بهموقع برای سلامت ذهنی و کاهش استرس بسیار مهم است.
- تغذیه سالم و متعادل: خوردن خوراکی طبیعی که در بالاتر به آن اشاره کردیم میتواند یادگیری شما را بسیار افزایش دهد، همچنین برای یادگیری بهتر درس، جالب است بدانید خوردن خوراکی شیمیایی و قند بالا از یادگیری جلوگیری میکند و باعث فراموشی در امتحان میشود پس به تغذیه خود دقت داشته باشید.
- مدیتیشن و ذهنآگاهی: باعث افزایش آرامش ذهن و کاهش واکنشهای استرسی میشود حتی چند دقیقه تمرین مدیتیشن میتواند استرس را کاهش دهد و تمرکز را زیاد کند.
- خودگویی مثبت: اینکه به خود امیدواری بدهید و افکار مثبت را به دهن خود راه بدهید بگوید (من میتونم) (من از پسش برمیام) هم باعث اعتمادبهنفس شده و هم اضطراب آزمون تیزهوشان را کم میکند.
- آمادگی قبل امتحان و تمرین آزمون: آشنایی با نوع سوالات در روز چند باری تستزنی داشته باشید و خود را در امتحان تصور کنید تا برایتان عادی شود.
- استراحت منظم در هنگام مطالعه: اینکه بدون استراحت و بکوب درس بخوانید اشتباه است باید حین درس خواندن هرازگاهی استراحت کنید تا یادگیری بهتری داشته باشید.
- اجتناب از مصرف کافئین و مواد محرک: کافئین زیاد مانند قهوه نوشابه انرژیزا در روزهای نزدیک به امتحان باعث تحریک سیستم عصبی و افزایش اضطراب میشود.

استراتژیهای کنترل اضطراب آزمون تیزهوشان در حین امتحان:
- ورود زودهنگام به جلسه امتحان: دانشآموزان باید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قبل از شروع امتحان به جلسه امتحان برسند تا زمان کافی برای آرام شدن و آماده شدن برای امتحان را داشته باشند.
- مطالعه دقیق سوالات: قبل از شروع به پاسخگویی به سوالات، باید تمام سوالات را به دقت مطالعه کرد و از آنچه که از آنها خواسته شده است، مطمئن شد.
- مدیریت زمان: زمان را بهطور مساوی بین تمام سوالات تقسیم کنید و از گیر کردن در یک سوال خاص خودداری کنید.
- پاسخگویی به سوالات آسان ابتدا: ابتدا به سوالاتی که دانشآموز از آنها مطمئن است، پاسخ دهد و سپس به سراغ سوالات چالشبرانگیزتر برود.
- بازنگری پاسخها: در صورت امکان، در پایان امتحان زمانی را برای بازنگری پاسخها اختصاص دهید.
استراتژیهای کنترل اضطراب آزمون تیزهوشان بعد از امتحان:
- خود را به خاطر تلاشتان پاداش دهید: صرف نظر از اینکه دانشآموز چه احساسی نسبت به عملکرد خود در امتحان دارد، مهم است که تلاش خود را به خاطر بسپارد و به خود پاداش دهد.
- از اشتباهات درس بگیرید: پس از امتحان، دانشآموزان باید به اشتباهات خود نگاه کنند و از آنها درس بگیرند. این به آنها کمک میکند تا در امتحانات بعدی عملکرد بهتری داشته باشند.
- با یک بزرگسال مورد اعتماد صحبت کنید: اگر دانشآموز هنوز در مورد امتحان احساس اضطراب یا ناراحتی میکند، باید با یک بزرگسال مورد اعتماد مانند والدین، معلم یا مشاور صحبت کند.
نقش والدین و معلمان در اضطراب آزمون تیزهوشان:
- والدین و معلمان میتوانند نقش مهمی در کمک به دانشآموزان برای مقابله با استرس و اضطراب امتحان داشته باشند.
- ایجاد یک محیط حمایتی: والدین و معلمان باید یک محیط حمایتی برای دانشآموزان ایجاد کنند تا در آن احساس امنیت و تشویق کنند.
- تعیین انتظارات واقعبینانه: والدین و معلمان باید انتظارات واقعبینانهای را از دانشآموزان در مورد عملکردشان در امتحان داشته
علائم افرادی که دچار اضطراب آزمون تیزهوشان شدهاند چیست؟
کسانی که دچار استرس امتحان میشوند با علائمی همچون:
-
علائم روانی و ذهنی:
احساس ترس و نگرانی شدید: مدام نگران خراب کرن یا بد شدن نتیجه امتحان هستند حتی حین درس خواندن.
عدم تمرکز: نمیتوانند روی مطالب تمرکز کنند ذهنشان پر از آشوب است.
فراموشی ناگهانی: حتی مطالبی را که از قبل بلد بودند فراموش میکنند مخصوصا سر جلسه امتحان.
تفکر منفی درباره خود یا آینده: مثل ( من همیشه خراب میکنم، همه از من بهترن، من قبول نمیشم ) .
احساس خستگی ذهنی: حتی وقتی که زیاد درس نخواندهاند احساس خستی در مغز میکنند. -
علائم جسمی:
علائم جسمی امتحان شاید میتواند مانع از آرامش شود.
تپش قلب: قلبشان تند تند میزند مخصوصا وقتی اسم امتحان میآید
تعویق زیاد: دست، زیر بغل، یا کل بدن ممکن است عرق کند حتی در هوای خنک.لرزش بدن یا صدا: دستها میلرزند یا صدایشان موقعه حرف زدن میلرزد.
سردرد، دلدرد یا حالت تهوع: بعضیها قبل از امتحان دل پیچه میگیرند.
بیخوابی یا کابوس امتحان: شب قبل از امتحان نمیتواند بخوابد یا با اضطراب آزمون تیزهوشان از خواب میپرند. -
علائم رفتاری:
دوری از درس خواندن یا فرار از امتحان: بعضیها از استرس به جای درس خواندن بیشتر دوری میکنند یا وقت را با گوشی تلف میکنند.
عصبانیت یا گریه بیدلیل: با کوچکترین چیز نارحت میشوند و عصابشان خورد میشود
پرخوری یا کم اشتهایی: بعضیها با استرس غذای زیاد میخورند و بعضیها اصلا اشتها ندارند.
تکرار وسواسگونه مطالعه یک بخش: بارها و بارها یک مطلب را میخوانند چون فکر میکنند هنوز بلد نیستند.
پرهیز از صحبت با دیگران: توی خودشان فرو میروند، ساکت میشوند حتی از پرسیدن سوال نیز خودداری میکنند.
چه زمانی باید برای اضطراب آزمون تیزهوشان به دکتر یا روانشناس مراجعه کنیم:
استرس امتحان بخش طبیعی از زندگی هر دانش آموز است اما وقتی از حد معمولش فراتر برود ممکن است نیاز به کمک تخصصی باشد.
- وقتی استرس به شدت زندگی روزمرهتان را مختل میکند و تمرکزتان را پایین میآورد.
- وقتی استرس باعث حملات اضطرابی مانند چانیک میشود.
- وقتی استرس باعث مشکلات روحی شدید میشود.
- وقتی با هیچ روشی نمیشود استرس را کنترل کرد.
- وقتی مشکلات جسمی ناشی از استرس ادامهدار باشند.
اگر در حین امتحان دچار استرس شدیم چیکار کنیم؟
- چند نفس عمیق و آرام بکشید.
- چشمانتان را ببندید و چند ثانیه تصور موفقیت را تجسم کنید.
- به آرامی دست یا بازوهایتان را ماساژ دهید تا شل شوند.
- روی سوال بعدی تمرکز کنید از سوالات سخت رد شوید و بعد سراغشان بروید.
- یادتان باشد استرس طبیعی و ساده است.
چرا افراد استرس امتحان میگیرند؟
استرس امتحان تا حدودی طبیعی است ما در اینجا به شما میگویم که چرا افراد استرس امتحان میگیرند:
-
فعال شدن سیستم سمپاتیک
وقتی در موقعیت امتحان قرار میگیریم مغز آن شرایط را بهعنوان تهدید تلقی میکند و سیستم عصبی سمپاتیک فعال میشود. و این امر باعث میشود که هورمونهای استرس مثل آدرنالین و کوتیزول ترشح شوند که ضربان قلب و تنفس را افزایش میدهد و روی بدن واکنش فوری میگذارد.
-
ترس از قضاوت و شکست
آزمایش دانش، باعث نگرانی دربارهی قضاوت دیگران و ترس از ناکامی شود که این احساسات هیجانهای منفی ایجاد میکند و استرس را شدید تر خواهد کرد.
-
عدم اطمینان و نکرانی از نتیجه
زمانی که دانش آموز مطمئن نیست سوالات را به خوبی یاد گرفته یا فراموش کرده مغزشان استرس میگیرد.
-
تجربیات منفی گذشته
- اگر دانش آموز قبلا در امتحان شکست خورده است مغز این تجربهها ذخیره میکند و موقع امتحان دوباره واکنش استرس را بیشتر میکند.
-
تولید ناکافی نوراپی و سروتونین
- این دو ماده شیمیایی در مغز نقش مهمی در تنظیم خلق و خو و آرامش دارند کاهش سطحشان باعث افزایش اضطراب و استرس میشود.
جمعبندی:
استرس امتحان در هر دورهای طبیعی است که با دانستن چند روش علمی میتوان آن را کنترل کرد یا به پزشک مراجعه کرد هرچقدر استرس امتحان کم باشد شانس موفقیت در قبولی آزمون بیشتر میشود ولی استرس زیاد مانع از قبولی میشود.